Песня пра Цімура (фінал)

penbelarus.org · Андрэй Адамовіч - Песня пра Цімура (урывак з рамана)

Доўга Хоміч чакаў названага брата. Дзень, два, чаты ры. Тыдзень прайшоў, а Бацкель А. І. не з’явіўся. Не з’явіўся і на тыдзень другі А. І. Бацкель. Засумаваў Цімур, як зразумеў, адбылося што, і ценю сумневу не засталося — сябар застаўся ў краіне мёртвых, застанецца празрыстым ценем, ценем, што вечна сумуе па нашым свеце.

Што рабіць было Хомічу — хочаш не хочаш, а  трэба ехаць па сябра, трэба ехаць у  службу «Адно акно» Мінскага гарадскога выканаўчага камітэта. Узяў Хоміч жэтон на метро і паехаў у службу. Устаў у сераду ў чаргу, у аўторак быў наш герой ля акенца.

— Хачу, дарагая, — сказаў тады Хоміч, — пабачыць названага брата майго А. І. Бацкеля, сябра майго б мне ўбачыць.

— Хто вы яму, родны які, або хто? Дзе, дарагі вы мінчанін, ваша даведка на спатканне па-за чаргою з героем, што спусціўся ў краіну памерлых па добрай волі, з тым, хто забароны парушыў?

— Вось, — кажа, — даведка мая, — і акуратна дзве тысячы наяўных даляраў працягвае.

— Добра, — кажа чыноўніца. — Пачакайце. Тры тыдні чакаў яшчэ Хоміч, як выходзіць мужык у акулярах, кажа: «За мной вы ідзіце, дарагі наш мінчанін, зараз я вас правяду да службы адных дзвярэй». Доўга ісці не прыйшлося: два калідоры, тры лесвіцы, шэсць паваротаў. Насамрэч у тым тупіку дзверы былі толькі адны.

За тымі дзвярыма Бацкель А. І. стаіць, як бы ён сам, але не — толькі А. І. Бацкеля цень.

— Што нарабіў ты, брат мой названы? — Хоміч пытае.

— Што нарабіў, таго не паправіш, што нарабіў, таго не адменіш, — адказвае Хомічаў сябар.

— Што бачыў ты, сябра мой А.  І.  Бацкелю, у мёртвых краіне? Што адбываецца там?

— Шмат я бачыў, збольшага бачыў памерлых, усе памерлыя тут, апроч тых, хто яшчэ не памерлі.

— Як так можа быць, што памерлыя не памерлі? — пытаў тады А. І. Бацкеля Хоміч. — Там у вас што, патрыятызм пануе? Або рамантычная проза? Паэзія сімвалізму?

— Можа быць. Проста павер мне, што можа, дарагі ты мой сябра Цімур, і без агалцелага патрыятызму, без угару мілітарызму, без паэзіі сімвалізму — у краіне памерлых можа быць рознае. Але пытай лепш пра важнае штосьці, бо адчуваю, што час мой сыходзіць, як пясок з будаўніцтва ў прыватнай машыне прараба.

— Скажы, дарагі мой названы браце, ці бачыў ты Маркса і Энгельса спаміж мерцвякоў?

— Так, бачыў я і Маркса, і Энгельса — розных я бачыў марксістаў і неамарксістаў — не пазайдросціш ім, жывуць за мурам горада, ядуць аб’едкі, ядуць, што не даелі свінні.

— Дарагі ты мой сябра, любы мой А. І. Бацкель, ці бачыў ты класікаў беларускай літаратуры ў краіне мёртвых?

— Так, бачыў я і Купалу, і Коласа — усіх я бачыў, ходзяць сабе, размаўляюць у рыфму.

— Мой сябар, скажы, ці бачыў ты ахвяраў войнаў і генацыдаў?

— Бачыў я забітых у розных войнах — жаўнераў і генералаў, цывільных, маладых і старых. Розныя лёсы іх у краіне памерлых.

— Скажы, ці бачыў ты маці маю?

— Так, я бачыў яе, тваю маці. Сказаў бы, што добра з ёй усё, але не магу табе хлусіць. Хто скажа, што добра ў  памерлага ўсё? Памерла яна, гэтым усё і сказана.

— Ці значыць гэта, што памерлыя ўсё яшчэ дыхаюць, ці значыць, што ніхто не памёр, што плакаць не трэба, што ўсе дагэтуль жывыя?

— Не значыць, сябра, не значыць, памерлыя мёртвыя — яны толькі празрыстыя цені ў тваёй галаве, толькі з вобразам сябра ў ёй ты цяпер размаўляеш, не вернеш нікога ўжо, ніхто ж адсюль не выходзіў, не выйду ні я, не выйдзеш ні ты, як памрэш, толькі вобразы будуць твае ў памяці іншых людзей, як памруць і яны, то ўжо ніхто не ўзгадае, не застанецца нічога. То не спяшайся сюды — кожны сюды патрапіць.

— Дарагі А. І. Бацкелю, сябра, скажы мне, ці добра табе там жывецца самому?

— Не добра […]

— Ці будзе там добра калісьці і мне?

— Не будзе тут добра табе, можаш не спадзявацца.

— Што будзе са мною пасля маёй смерці, дарагі ты мой сябар?

— Нічога з табою не будзе. Сказаў бы, што не будзе з табой нічога тут добрага, але проста нічога не будзе.

— Што будзе пасля […]

— Пасля ўжо нічога не будзе […]