“Паглядзі, да каго ты падобная!”
Гэта першыя словы, якія я памятаю. Выхавацелька схіліла нада мной свой грозны твар, балюча схапіла за рукі і пачала іх выцягваць з-пад майкі. Усе дзеці спяць. Я — не сплю.
Да каго я падобная? Мая рука прыціскаецца да жывата. На мне апранута белая маечка з тонкімі лямкамі. Я засунула рукі ў дзіркі ад рукавоў і вывучаю сябе пад адзежай. Плоскі жывот, маленькая дзірка — пуп, а вышэй яго — два гузікі, цыцкі. Вось, значыцца, я якая… Цікава, да каго гэта падобна? І чаму той, да каго я падобная, так злуе выхавацельку? Напэўна, я падобная да кагосьці страшнага і злога. Напрыклад, да бармалея. Я гляджу на свае рукі і мне здаецца, што яны павялічваюцца і на іх пачынае расці поўсць. “Грррааааа”, — крычу я. І мне затыкаюць рот соскай. Мне два гады.
***
Я ўвогуле не ведаю, як мне ўдалося выжыць у дзяцінстве. На кожным кроку мяне падсцерагалі злодзеі, ворагі ды нячысцікі. Дома, на балконе, жыў бармалей, і мне нельга было туды заходзіць, яшчэ адзін жыў у падвале, але туды і без бармалеяў хадзіць не хацелася. Там было цёмна і заўжды нечым смярдзела.
У бабулі ў калодзежы жыў вадзянік, які толькі чакаў, каб зацягнуць мяне ў сваё логава. Але і ён застаўся ні з чым, бо, калі мне трэба было праходзіць міма, я заплюшчвала вочы і пераставала дыхаць. І бегла з усіх ног, пакуль калодзеж не заставаўся далёка за спінай. Дзядзя міліцыянер намагаўся забраць мяне за тое, што я гуляла ў пяску і выпацкала сукенку, ці за тое, што занадта хутка бегала, ці за тое, што лазіла па дрэвах, ці за тое, што не хачу есці… Есці трэба было абавязкова, бо нават калі б дзядзя міліцыянер не дазнаўся пра гэта, мяне б падхапіў вецер, закружыў у паветры, бы лісцік, а пасля пакаціў па асфальце.
Але самым злым маім ворагам былі птушкі. Яны лёталі паўсюль і ўсё ведалі, бачылі кожны мой крок і расказвалі пра яго маме. І нікуды ад іх немагчыма было схавацца. Ні ў шафу, ні пад канапу.
І вось сярод усіх гэтых страшных людзей, звяроў і пачвараў. Я выжыла.
***
А жыла я ў маленькім горадзе, у Вілейцы, дзе птушак было больш, чым людзей. Мой горад — жанчына. Высокая, прыгожая. Жорсткая і бязлітасная. Яна кахала мяне, як мама, а можа нават і болей. Яна падсцілала пад мяне салому, калі я падала, загойвала мае раны, калі не хапала саломы. І яна не змагла мне дараваць, калі я вырасла. Выжыла. І з’ехала ад яе. У мяне з’явіліся іншыя, акрамя яе, жанчыны. Яна чакала мяне і ведала, што я да яе вярнуся. Таму што мне, апроч Вілейкі, не было куды болей вяртацца. І я вярнулася.
Першае, што я там пабачыла — былі птушкі. Яны сустрэлі мяне сваім гучным каррр і селі на дах, насупраць майго вакна. У радок.
Я вярнулася, у свой родны горад, дзе ўсё знаёма і ўжо не страшна. Збегла. Ад праблемаў, таго, што трэба шукаць працу, ад дзяўчыны, якую кахала.
***
Дзіўна, але мне не палепшала. Ноччу на мяне наваліліся ўспаміны, абвілі мяне ўсю, мне стала душна і млосна. Але ўрэшце сон перамог.
Першае, што я сасніла, была школа.
Вось бачыш, якая ты! — крычала сяброўка, якой я не дала спісаць матэматыку. Якая я? Я — невысокая, худая, даўгія валасы, сукенка з чорным фартухам і белым — на першага верасня ды па святах. Я люблю матэматыку і ангельскую. З біялогіяй — троху цяжэй. Жыву ў трохпакаёвай кватэры з сястрой і бацькамі. У мяне ёсць сябар Вадзім. Я люблю хадзіць да яго на выходныя і гуляць на прыстаўцы. І чаму тое, якая я, так злуе маю сяброўку? Я спрабую ў яе запытацца, але яна меншае на вачах і хутка знікае зусім, а на яе месцы з’яўляецца мама.
Мама кажа — а ну пакажы свае вочы! айяяй… я ўсё ведаю!
Я прачынаюся, потная, а на даху насупраць сядзяць птушкі, так, як і ўчора, — у радок.
***
Я ўстала, зрабіла два крокі ўправа, прысела, устала, падышла да вакна, але птушкі былі нерухомымі, яны нібыта прыліплі да даху і не маглі зварухнуцца з месца. І я зразумела — вось яно — бегчы, назад, не азіраючыся. Не спыняцца. У горад, дзе ўсё незнаёма, дзе трэба шукаць працу, дзе чакае дзяўчына, якая мяне кахае. І толькі, калі была ўжо далёка, адзін толькі разок азірнулася — і бусел, які жыў у гняздзе на знаку “Вілейка” на ўездзе ў горад, падалося, мне падміргнуў.
***
Яна кратае мой твар, бо цёмна і нічога не бачна, праводзіць пальцам па вуснах, я паспяваю схапіць яго ротам і не хачу выпускаць. Але цяпер яна мацнейшая за мяне, яна задае правілы, і мне гэта падабаецца. Рабі са мной усё, што захочаш, думаю я. Яна бярэ мой мезенец у руку, другой праводзіць па жываце, указальным пальцам намацвае пуп, цалуе твар, шыю, грудзі, а потым сваім языком пяшчотна і моцна праводзіць па целе — зверху ўніз. У самы ніз. Мяне працінае бы ад току.
Мы ляжым, цяжка дыхаем і ўсміхаемся. “Дык вось ты аказваецца якая”, — кажа яна.